Παγκόσμιο σοκ από την παραίτηση του Πάπα

Αρχηγοί κρατών, επικεφαλής των θρησκευτικών δογμάτων, έμπειροι παρατηρητές των τεκταινομένων στο Βατικανό, ακόμη και οι πλησιέστεροι συνεργάτες του Ποντίφικα έμειναν άφωνοι, όταν πληροφορήθηκαν την επιθυμία του Πάπα Βενέδικτου να υποβάλει στις 28 Φεβρουαρίου την παραίτησή του.

Πέρασαν ήδη περίπου 600 χρόνια από την τελευταία παραίτηση ενός Πάπα της Ρώμης. Ήταν το 1415 όταν ο Γρηγόριος ο 12ος αποχωρούσε από τον παπικό θρόνο εν μέσω σχίσματος και εσωτερικών διαφωνιών στο σώμα της Εκκλησίας. Έξι αιώνες είναι ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Είναι προφανές πως η Καθολική Εκκλησία βιώνει ένα σοκ, αφού η μνήμη έχει πλέον ταφεί στο πέρασμα των αιώνων.

Ο Πάπας Βενέδικτος εξελέγη από το Κονκλάβιο πριν από μόλις οκτώ χρόνια, το 2005, και ήταν από τους γηραιότερους ιεράρχες που αναλάμβαναν αυτήν την ευθύνη. Τον τελευταίο καιρό τα σημάδια του χρόνου ήταν πια εμφανή στο σώμα του γηραιού Ποντίφικα. Ο αδελφός του, ηλικίας 89 ετών, δήλωσε αργά το μεσημέρι της Δευτέρας ότι «το γήρας είναι πολύ βαρύ πάνω στους ώμους του».

Ο γιατρός του Πάπα Βενέδικτου του ζήτησε να διακόψει τις υπερατλαντικές μετακινήσεις του. Το τελευταίο διάστημα ο φακός της τηλεόρασης είχε «συλλάβει» τον ιεράρχη να περπατά με κόπο υποβασταζόμενος από τους βοηθούς του.

Κατά τους κανόνες της Εκκλησίας, η παραίτηση ενός Ποντίφικα είναι δυνατή, αλλά υπό την προϋπόθεση ότι θα εκφραστεί εν πλήρη ελευθερία και θα εξηγηθεί επιμελώς. Ο Βενέδικτος σεβάστηκε και τις δύο αυτές προϋποθέσεις. Θα εξηγήσει την 28η Φεβρουαρίου στη λατινική γλώσσα τους λόγους που τον ώθησαν να λάβει αυτήν την απόφαση.

Αποφάσισε να μη συμμετάσχει στο Κονκλάβιο που θα επιλέξει τον νέο Πάπα της Ρώμης. Θα παραμείνει σε παπικό κατάλυμα, έως ότου εγκατασταθεί σε ένα ανακαινισμένο γυναικείο μοναστήρι εντός του Βατικανού. Ο διάδοχός του θα πρέπει να έχει εκλεγεί με την παραδοσιακή μέθοδο έως το Πάσχα των Καθολικών, το αργότερο, δηλαδή, έως τα τέλη Μαρτίου.

Η μάχη διαδοχής έχει ήδη αρχίσει, με τον αρχιεπίσκοπο της Αμερικής, τον επίσκοπο Καναδά και της πόλης του Μιλάνο να είναι από τους δελφίνους, ενώ ο επίσκοπος Βιέννης με μία αμφίσημη δήλωση φαίνεται -προς το παρόν- να παραμένει σιωπηλός παρατηρητής. «Η καρδιά μου βρίσκεται στη Βιέννη και την Αυστρία» είπε.

Η διαδικασία διαδοχής στο Βατικανό, εκτός από το τελετουργικό και τον άσπρο ή μαύρο καπνό από τη μικρή καπνοδόχο, είναι ταυτισμένη με ίντριγκες, υπόγειες συμμαχίες, παρεμβάσεις των ισχυρών του κόσμου και λυκοφιλίες της τελευταίας στιγμής. Η ιστορία του Βατικανού είναι συνυφασμένη με την έννοια της ίντριγκας.

Είναι γεγονός, ωστόσο, πως η θητεία του Βενέδικτου άφησε εκτεθειμένη την Εκκλησία του Βατικανού σε μία σειρά από ζητήματα που κατά την εφημερίδα «Guardian» του Λονδίνου είναι κομβικά. Το ζήτημα της παιδοφιλίας και της κακοποίησης ανηλίκων αγοριών από καθολικούς ιερείς συντάραξε το ποίμνιο, η δε αντίδραση του Πάπα δεν ήταν η αναμενόμενη. Η θέση του Ποντίφικα έναντι της χρήσης προφυλακτικού κυρίως στην Αφρική που μαστίζεται από το AIDS κατέδειξε πως η επιμονή στα συντηρητικά πρότυπα και παραδόσεις είναι ακόμη ισχυρότερη από τα κελεύσματα των καιρών.

Η εξήγηση του Βενέδικτου ότι ο Χριστός επέλεξε 12 άνδρες για Αποστόλους και καμία γυναίκα θα μείνει ανεξίτηλα στη μνήμη όλων εκείνων που επιθυμούν να δουν την Καθολική Εκκλησία να ευθυγραμμίζεται με την εποχή της.

Ο Πάπας Βενέδικτος ο 16ος δεν θα αναφερθεί σαν κάτι το ιδιαίτερο από τους μελλοντικούς ιστορικούς ως προς το έργο του. Θα αναφέρεται, ωστόσο, ως ο Πάπας που τόλμησε να υποβάλει την παραίτησή του διαισθανόμενος πως οι δυνάμεις του τον εγκαταλείπουν. Συνήθως, ο Πάπας της Ρώμης εμφανίζεται ως εκπρόσωπος του Θεού επί της Γης. Η ίδια η λέξη Ποντίφικας σημαίνει γεφυροποιός, εκ του Pons (γέφυρα) και - fex < facio (κάνω), με αναφορά στη γέφυρα του ποταμού Τίβερη. Επί της ουσίας, ωστόσο, η έννοια της λέξης είναι σαφής. Ποντίφικας είναι εκείνος που αναλαμβάνει τον ρόλο της γέφυρας μεταξύ Θεού και ανθρώπων. Ο Πάπας Βενέδικτος έδειξε, λοιπόν, ότι υποκλίνεται μπροστά στην ανθρώπινη φύση και ότι το γήρας ου γαρ έρχεται μόνον. Γι’ αυτό αξίζει να τον θυμόμαστε.