«Οι αγορές να γίνουν συμβατές με τη Δημοκρατία»

«Ουδείς είναι περισσότερο σκλάβος από εκείνον που θεωρεί τον εαυτό του ελεύθερο, χωρίς να είναι», λέει κάπου ο Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε. Και ακριβώς αυτή τη ρήση χρησιμοποιούν σήμερα οι επικριτές των αγορών, διαπιστώνοντας σημεία υποχώρησης της Δημοκρατίας υπό την πίεση των οικονομικών συμφερόντων.

Το πολιτικό σύστημα αμφισβητείται εν καιρώ κρίσης. Ζητούμενο, ωστόσο, είναι οι αγορές να γίνουν συμβατές με τη Δημοκρατία και όχι αντίστροφα, σύμφωνα με τον γερμανό καθηγητή Φιλοσοφίας Άξελ Χόνετ.

Ζούμε πραγματικά σε δημοκρατικά καθεστώτα; Τι απήχηση έχει σήμερα η γνώμη του πολίτη; Είναι η Δημοκρατία συμβατή με τον καπιταλισμό; Έχουν αντίκρισμα οι εκλογές ή καθορίζουν τα πάντα οι κεφαλαιαγορές;

Είναι η Δημοκρατία συμβατή με τον καπιταλισμό; Στο ερώτημα αυτό αναζητά λύση ο καθηγητής φιλοσοφίας Άξελ Χόνετ

Αυτά και άλλα ερωτήματα τέθηκαν πρόσφατα στο πλαίσιο της σειράς εκδηλώσεων Mapping Democracy που συζητά για τα προβλήματα και τις ευκαιρίες της Δημοκρατίας. Ο γερμανός καθηγητής της Φιλοσοφίας Άξελ Χόνετ θεωρεί δικαιολογημένες τις αμφιβολίες που εκφράζει μεγάλο μέρος των πολιτών αναφορικά με την επιρροή του λαού στις αποφάσεις του πολιτικού κόσμου. «Κυριαρχεί η εντύπωση ότι οι πολιτικοί πρωταγωνιστές, δηλαδή η κυβέρνηση και το κοινοβούλιο, δεν έχουν πραγματικά περιθώρια κινήσεων. Υπό την έννοια αυτή δεν έχει καμία σημασία ποια βούληση διαμορφώνεται», λέει ο Άξελ Χόνετ, προσθέτοντας ότι οι πολιτικοί στόχοι είναι αδύνατον να επιτευχθούν εφόσον οι κυβερνήσεις πολύ γρήγορα βρίσκονται αντιμέτωπες με τα όρια που θέτει το χρηματιστικό κεφάλαιο.

Πρέπει η Δημοκρατία να γίνει συμβατή με τις αγορές;

Το πολιτικό σύστημα δεν προσλαμβάνεται πλέον από τους πολίτες ως μέσο πραγμάτωσης της πολιτικής τους βούλησης. Αυτό που κατά κόρον ακούγεται στα συμφραζόμενα της κρίσης είναι ότι «η Δημοκρατία θα πρέπει να καταστεί συμβατή με τις αγορές. Τέτοιου είδους εντάσεις μεταξύ της ελεύθερης οικονομίας της αγοράς και της Δημοκρατίας δεν είναι πρωτόγνωρες. Συνιστούν εδώ και χρόνια συστατικό στοιχείο των μοντέρνων κοινωνιών. Αυτό που, όμως, σήμερα παρατηρείται είναι μια ανατροπή της ισορροπία σε βάρος της Δημοκρατίας. Ο ζυγός κλίνει ανησυχητικά υπέρ του καπιταλισμού, την ώρα που οι δημοκρατικοί θεσμοί αναγκάζονται να εκχωρούν διαρκώς σημαντικό μέρος της ισχύος τους. Αυτή ήταν μία από τις σημαντικότερες διαπιστώσεις της ημερίδας.

Για το γερμανό φιλόσοφο Άξελ Χόνετ, η πορεία των πραγμάτων θα έπρεπε να είναι αντίστροφη. «Ζητούμενο είναι οι αγορές να γίνουν συμβατές προς τη Δημοκρατία και όχι αντίστροφα», διευκρινίζει. Ως παράδειγμα μιας αρνητικής εξέλιξης ο γερμανός συγγραφέας Ίνγκο Σούλτσε επικαλείται την ιδιωτικοποίηση της υδροδότησης. Ο κ. Σούλτσε και η πρωτοβουλία του συγκέντρωσαν μισό εκατομμύριο υπογραφές για να αποτρέψουν την ιδιωτικοποίηση της εταιρείας ύδρευσης του Βερολίνου. «Υπάρχουν δυνατότητες χρήσης των δημοκρατικών δομών προκειμένου να αλλάξουν τα κακώς κείμενα», υποστηρίζει ο συγγραφέας, προσθέτοντας ότι οι πολίτες δεν κάνουν ικανοποιητική χρήση των δυνατοτήτων τους.

Ο δρόμος της Κίνας

Ο Λου Ζιάνγκ Χουά, καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Σαγκάης αντιλαμβάνεται πλήρως τους προβληματισμούς των Ευρωπαίων. Ο Λου Ζιάνγκ Χουά πιστεύει σε έναν κοινό ορισμό της Δημοκρατίας.

Παράλληλα με τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου και των πολιτών, η Δημοκρατία στηρίζεται σε διαφορετικούς θεσμούς και μηχανισμούς προκειμένου να μετατρέψει την πολιτική βούληση του λαού σε πολιτική απόφαση. Οι βάσεις είναι οι ίδιες, ωστόσο τα μέσα μπορεί να είναι διαφορετικά, εκτιμά ο κινέζος καθηγητής. Άλλωστε τα προβλήματα που τίθενται προς συζήτηση στην Κίνα είναι πολύ διαφορετικά από εκείνα που καλούνται να επιλύσουν οι Ευρωπαίοι. Το ζήτημα για τους σημερινούς Κινέζους είναι με δεδομένη την αύξηση της ευημερίας πώς θα μπορέσουν να αναβαθμίσουν την πολιτική τους επιρροή. Και στο σημείο αυτό ο Λου Ζιάνγκ Χουά υποστηρίζει ότι η αύξηση της πολιτικής επιρροής των πολιτών στην Κίνα θα διασφαλιστεί μόνο με το «άνοιγμα του Κομμουνιστικού Κόμματος από τα μέσα, αλλά όχι με την καταπολέμησή του από έξω».

Στη συζήτηση περί Δημοκρατίας, τα ερωτήματα είναι πάντα περισσότερα από τις απαντήσεις. Και σε αυτό συμφωνούν κινέζοι και ευρωπαίοι φιλόσοφοι.

Συγκρατημένη αισιοδοξία για την ευρωζώνη

Ο κίνδυνος μιας βαθιάς χρηματοοικονομικής κρίσης στην ευρωζώνη έχει αποσοβηθεί σε μεγάλο βαθμό, εκτιμά η Παγκόσμια Τράπεζα στην έκθεσή της για τις προοπτικές της οικονομίας.

Τα χειρότερα στην «ευρωκρίση» έχουν περάσει, εκτιμά η Παγκόσμια Τράπεζα στην έκθεσή της για την παγκόσμια οικονομία, που δόθηκε χθές στη δημοσιότητα. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έκθεσης η εμπιστοσύνη των αγορών στην Ευρώπη «βελτιώθηκε δραματικά» το περασμένο εξάμηνο. Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται στις ορθές επιλογές και τις προσπάθειες που κατέβαλαν η ΕΚΤ και τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης για την στήριξη του κοινού νομίσματος.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, η ευρωζώνη υπολογίζεται να επιστρέψει σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης το νωρίτερο εντός του 2014, ενώ μέσα στο τρέχον έτος αναμένεται να παρουσιάσει αρχικά πτώση της τάξης του 0,1%. Η επιστροφή στα θετικά πρόσημα μετατίθεται, λοιπόν, για έναν χρόνο αργότερα.

Οι αδύναμες χώρες κινδυνεύουν

Κριστίν Λαγκάρντ και Τζιμ Γιονγκ Κιμ κατά την πρόσφατη κοινή σύνοδο ΔΝΤ και ΠΤ

Ωστόσο, είναι πολύ νωρίς για εφησυχασμό, διαπιστώνει η Παγκόσμια Τράπεζα. Οι πιο αδύναμες χώρες της ευρωζώνης εξακολουθούν να διατρέχουν τον κίνδυνο να απομονωθούν από τις κεφαλαιαγορές, με συνέπεια να υπάρχει ακόμη το ενδεχόμενο αρνητικών εξελίξεων.

Παρά τα ενθαρρυντικά μηνύματα των αγορών, η παγκόσμια οικονομική κατάσταση εξακολουθεί να είναι «πολύ ασταθής και αβέβαιη», επισημαίνει ο Τζιμ Γιονγκ Κιμ. Ο επικεφαλής της Παγκόσμιας Τράπεζας εκτιμά ότι η επιβράδυνση της ανάπτυξης στις βιομηχανικές χώρες «δυσχεραίνει τις προοπτικές για μία ταχεία βελτίωση της κατάστασης και την επιστροφή στη σταθερή ανάπτυξη». Κίνδυνοι προκύπτουν επίσης από τις πολιτικές διαμάχες μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών για τη μείωση του δημοσίου χρέους στις ΗΠΑ, αναφέρεται στην έκθεση.

Τα χειρότερα πέρασαν, αλλά…

Συγκρατημένα αισιόδοξος για την ευρωζώνη και ο οίκος Fitch

Αλλά και ο οίκος αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Fitch προβαίνει στην εκτίμηση ότι τα χειρότερα έχουν περάσει στην «ευρωκρίση». Σύμφωνα με τις εν λόγω εκτιμήσεις, δεν θα πρέπει να αναμένεται η έξοδος μιας χώρας-μέλους από την ευρωζώνη. Όπως δήλωσε σε συνέντευξη τύπου, στο Λονδίνο, ο αναλυτής της Fitch Ντάγκλας Ρένουικ, τα τελευταία τρία χρόνια οι 17 χώρες-μέλη της ευρωζώνης κατέβαλαν επιτυχείς προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κρίσης και κατέστησαν απίθανο πλέον το ενδεχόμενο κατάρρευσης της νομισματικής ένωσης. Ωστόσο, διευκρινίζει ο Ντάγκλας Ρένουικ, απαιτούνται ακόμη περισσότερες προσπάθειες. Ο αναλυτής προσθέτει πως θα απαιτηθούν ακόμη περίπου οκτώ χρόνια μέχρι να αντιμετωπιστούν οριστικά τα «κατασκευαστικά σφάλματα» της ευρωζώνης.

Πηγή: Deutsche Welle – dpa