Ντοκουμέντο για το θάνατο της Μ. Κάλλας

Αντώνης Μπιδέρης

Ολόκληρη την έκθεση των δύο Ιταλών επιστημόνων που διερεύνησαν τους λόγους του θανάτου της Μαρίας Κάλλας εξασφάλισε και σας παρουσιάζει η zougla.gr.


Οι επιστήμονες Φράνκο Φούσι και Νίκο Παολίλο μελέτησαν ηχογραφήσεις της σοπράνο και την αλλοίωση της φωνής της κατά τα 18 τελευταία χρόνια της ζωής της, χρησιμοποιώντας την πλέον σύγχρονη τεχνολογία και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι έπασχε από μια σπάνια ασθένεια που επηρεάζει τους μυς και τους ιστούς.

Η μακρόχρονη λήψη κορτιζόνης, η οποία χρησιμοποιείται για την συμπτωματική θεραπεία της νόσου, φαίνεται ότι προκάλεσε τον πρόωρο χαμό της μεγάλης Ελληνίδας υψιφώνου.


Η έκθεση των Ιταλών γιατρών

Εδώ ολόκληρη η έκθεση του πανεπιστημίου της Μπολόνια για τον θάνατο της Μαρίας Κάλλας

Ο Φράνκο Φούσι και ο Νικολά Παολίλι καθηγητές στο πανεπιστήμιο της Μπολόνια και παρουσίασαν πρόσφατα την έρευνα τους που αφορά την «υπόθεση Κάλλας».

Η zougla.gr επικοινώνησε με τον φωνίατρο Φράνκο Φούσι:

«Καταφέραμε να απομονώσουμε μόνο την φωνή της τραγουδίστριας από μία πληθώρα κακογραμμένων, λόγω των δυνατοτήτων της εποχής, ηχογραφημένων αρχείων. Οι ηχογραφήσεις αυτές καλύπτουν την περίοδο 1958 έως το 1976. Ήταν μια πραγματικά δύσκολη εργασία, το να μελετήσεις τις διακυμάνσεις της φωνής της και να καταλήξεις σε συμπεράσματα. Παράλληλα το οπτικό υλικό που είναι διαθέσιμο μας επέτρεψε να παρατηρήσουμε τους μύες και την ανατομική της κατάσταση και διαμόρφωση στο πέρασμα του χρόνου».

Σύμφωνα με την έκθεση των καθηγητών, η μεγάλη σοπράνο είχε προσβληθεί από Δερματομυοσίτιδα, μια ασθένεια που επηρεάζει τους μυες και τους ιστούς γενικά, συμπεριλαμβανομένων εκείνων του λάρυγγα. Ο Δόκτωρ Φράνκο Φούσι υπογραμμίζει ότι αυτή η ασθένεια αντιμετωπίζεται με κορτιζόνη και ανοσοκατασταλτικά, τα οποία μπορούν τελικά να οδηγήσουν σε καρδιακή ανεπάρκεια, καθώς, σύμφωνα με την επίσημη ιατρική γνωμάτευση, η Μαρία Κάλλας πέθανε από καρδιακή ανακοπή.

Η zougla.gr εξασφάλισε την επίσημη αναφορά την έρευνας. Μεταξύ άλλων αναφέρει τα εξής:

«Η Μαρία Κάλλας γνώριζε την ασθένεια από την οποία έπασχε. Τα πρώτα σημάδια έκαναν την εμφάνισή τους το 1958. Δεν είναι τυχαίο ότι ζητούσε συχνά από την πιστή της φίλη Τζοβάννα Λομάτζι, να της πει εάν η φωνή της ήταν σταθερή ή όχι. Από τότε είχε σχεδόν αρχίσει να αισθάνεται την απώλεια ελέγχου στο βιμπράτο της φωνής της.

Μέχρι εκείνη τη στιγμή στο ιστορικό της υγείας της είχε παρατηρηθεί πως ήταν απλώς υποτασική και για τον λόγο αυτό κοιμόταν πολλές ώρες, μέχρι αργά το πρωί. Η Μαρία Κάλλας άλλωστε κατανάλωνε πολλές κούπες καφέ κατά την διάρκεια της ημέρας της.

Τα πρώτα συμπτώματα

Ο καθηγητής Φράνκο Φούσι μελέτησε ηχογραφήσεις της Μ. Κάλας κατά τα 18 τελευταία χρόνια της ζωής της, και κατέληξε στο ότι έπασχε από μια σπάνια ασθένεια που επηρεάζει τους μυς και τους ιστούς

Η πρώτη «απώλεια», που χαρακτηρίστηκε ως σκάνδαλο, συνέβη στις 2 Ιανουαρίου του 1958, κατά την πρεμιέρα της «Norma», στην Όπερα της Ρώμης, παρουσία του προέδρου Τζοβάννι Γκρόνκι. Ύστερα από μία ώρα αναμονής του κοινού, η Κάλλας αποφάσισε να μην ολοκληρώσει την πρώτη πράξη του έργου και να κατέβει από τη σκηνή».

Οι αντιδράσεις εκείνης της νύχτας ήταν πολλές. Η επιστημονική ομάδα που έκανε την έρευνα αναζήτησε και μελέτησε τα όσα είχαν γραφτεί στον Τύπο της εποχής.

«Πρώτα απ΄ όλα βρήκαμε και ακούσαμε την ηχογράφηση εκείνης της βραδιάς. Ακούσαμε πως τραγούδησε η Μαρία Κάλλας σε εκείνη την παράσταση που δεν τελείωσε ποτέ και στη συνέχεια κάναμε φασματογραφική ανάλυση. Η φωνή της ήταν απείρακτη.

Και τότε γιατί τα παράτησε επάνω στη σκηνή; Η φίλη της Τζοβάννα Λομάτζι, που σχεδόν πάντα την συνόδευε, την κάλεσε στις 2 η ώρα, τα ξημερώματα, για να της ευχηθεί καλή τύχη για την πρεμιέρα και η απάντηση της σοπράνο ήταν : «Μάλλον πρόκειται θαύμα το ότι αυτή την ώρα βγάζω φωνή και σου μιλάω».

Οι επιστήμονες που έκαναν την έρευνα παρατηρούν πως είναι πιθανόν η Μαρία Κάλλας εκείνο το βράδυ να είχε αρχόμενη φλεγμονή στις φωνητικές της χορδές. Έτσι κατά τη διάρκεια του διαλλείματος της πρώτης πράξης της όπερας το οίδημα του επιθηλίου επιδεινώθηκε με αποτέλεσμα να μην μπορεί να διαχειριστεί σωστά την δυναμική της έντασης της φωνής της.

«Εκείνο το βράδυ, μάταια, η αρτίστα του τραγουδιού προσπάθησε με ένα χειρόγραφο σημείωμα να δικαιολογήσει την έκτακτη απουσία της από τη σκηνή. Με αυτόν τον τρόπο θέλησε να απαλλάξει τον εαυτό της από τις κατηγορίες της "ντίβας" και "δύστροπης τραγουδίστριας" που συνόδευαν την καριέρα της. Δεν κατάφερε και πολλά. Σύμφωνα με φήμες το Υπουργείο Εσωτερικών, θεωρώντας προσβλητική την συμπεριφορά της απέναντι στον πρόεδρο Γρόνκι που θέλησε να παρακολουθήσει το έργο, έδωσε εντολή στα θέατρα της Ρώμης να μην δέχονται την Κάλλας. Βέβαια λίγο αργότερα, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου της, η τραγουδίστρια, έλαβε μία ανθοδέσμη με λουλούδια που έστειλε η σύζυγος του προέδρου, προκειμένου να διασκεδάσει τις φήμες αυτές».

Δείτε ντοκουμέντο από κινηματογραφικά επίκαιρα για το σκάνδαλο που προκλήθηκε, όταν στις 2 Ιανουαρίου 1958, η Ελληνίδα σοπράνο διέκοψε την επίσημη πρεμιέρα της όπερας «Norma» του Μπελίνι στη Ρώμη και αποχώρησε από την σκηνή, παρουσία του προέδρου της Ιταλίας και πολλών μελών του υπουργικού συμβουλίου.


Η σπάνια ασθένεια

Οι Ιταλοί επιστήμονες αποδεικνύουν πως αδίκως τον θάνατό της, τον στοιχειώνει η υποψία της αυτοκτονίας εξαιτίας ερωτικής απογοήτευσής από την σχέση της με τον Αριστοτέλη Ωνάση, που την εγκατέλειψε για να παντρευτεί την Τζάκι Κέννεντι.

Από το 1960 η κλινική κατάσταση της Μαρίας Κάλλας χειροτέρευε σταθερά μέχρι που το 1975 επισκέφτηκε τον Δόκτωρ Μάριο Τζιακοβάτσο, άλλοτε προσωπικό γιατρό του Άλντο Μόρο, στην Πολυκλινική της Ρώμης.

Στον έμπειρο γιατρό έκανε αμέσως εντύπωση το γαλαζωπό χρώμα του δέρματός της και ένα πορφυρό σημάδι στην αριστερή πλευρά του λαιμού της. Τα χέρια της ήταν γεμάτα σημάδια. Όλα αυτά συναινούσαν πως η σοπράνο έπασχε έντονα από μια ασθένεια, τη Δερματομυοσίτιδα.

Για πρώτη φορά ένας γιατρός, τότε, έφτανε στο συμπέρασμα πως η σταδιακή εξασθένηση της φωνής της Μαρίας Κάλλας οφειλόταν σε μία πραγματική ασθένεια και όχι μόνο σε ψυχοσωματικούς παράγοντες όπως μέχρι τότε ήταν γνωστό.

«Τα πάντα μαρτυρούσαν ότι πρόκειται για Δερματομυοσίτδιδα. Μία ασθένεια εξαιρετικά σπάνια για εκείνη την εποχή, που οι περισσότεροι γιατροί τη γνώριζαν μόνο μέσα από τα ιατρικά συγγράμματα και όχι έχοντας έρθει σε επαφή με κάποιον ασθενή. Η Δερματομυοσίτιδα έχει πολύ αργή εξέλιξη και οδηγεί σε προοδευτική ατροφία συγκεκριμένων μυών και του δέρματος. Είναι πιθανό να επηρεάσει μύες του λαιμού, του λάρυγγα και του φάρυγγα καθώς και τους μύες της αναπνοής. Ο γιατρός διατήρησε για χρόνια το ιατρικό απόρρητο και μίλησε για αυτό μόλις το 2002. Η διάσημη σοπράνο αμέσως μετά τη διάγνωση άρχισε θεραπεία με ένα αντιφλεγμονώδες φάρμακο που οδήγησε σε φαινομενική βελτίωση».

Το τέλος

«Στις αρχές του 1976 αποφάσισε να επιστρέψει στη σκηνή και να τραγουδήσει με τον διάσημο τενόρο Τζουζέπε Ντι Στέφανο. Ήταν όμως πολύ αργά. Η θεραπεία με την κορτιζόνη στην πραγματικότητα δεν την βοήθησε καθόλου. Αντιθέτως επιδείνωσε την κατάστασή της. Έτσι, ένα χρόνο μετά, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ανακοίνωναν τον αιφνίδιο θάνατό της και η επίσημη αιτιολογία ήταν η καρδιακή προσβολή. Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι η Δερματομυοσίτιδα συνδέεται συχνά με καρδιακή ανεπάρκεια και αρρυθμίες».

Με την έρευνα αυτή που βασίστηκε στην παρατήρηση της εικόνας της σοπράνο στις διάφορες περιόδους, κατά την διάρκεια της ερμηνείας, στην σύγκριση των ηχητικών αρχείων που διασώζονται και στην μελέτη του Τύπου της εποχής, οι Ιταλοί επιστήμονες αποδεικνύουν πως αδίκως τον θάνατό της, τον στοιχειώνει η υποψία της αυτοκτονίας εξαιτίας της ερωτικής απογοήτευσης.

Αντίθετα καταλήγουν πως το πάθος της για την τέχνη και την ερμηνεία έσβησαν εξαιτίας μιας ασθένειας που γνώριζε και φρόντισε να κρατήσει μακριά, όσο μπορούσε, από τα φώτα της δημοσιότητας.