Το Δράμα Του Ίωνα

Ο Νόμος του Ελληνισμού ήταν κάποτε η στερεή ηθική ομορφιά. Η αρμονική ισορρόπηση των διαχρονικών εννοιών της εμπράγματης Παράδοσης. Βιώνονταν στη ζωή, και τους αντικειμενικούς της σκοπούς, από το πνεύμα που οριοθετεί ο νους του Έλληνα Οπλίτη. Προσπαθώ να νοήσω την έννοια της παλικαριάς. Στον Ελληνικό στοχασμό εσωτερικός κόσμος ήταν μια ανταπόκριση του εξωτερικού κόσμου. Της θυσίας και της αγωνίας, για αδιάκοπη ανάταση.

Ο εσώτερος Λόγος του ηθικού συστήματος της κλασσικής Ελλάδας, ο Βυζαντινός Ναός και η Ορθόδοξη Χριστιανική γραμματεία, είναι μια κοινωνία αρετών δυναμική. Ο Βυζαντινός Ναός, εσωστρεφής ατενίζει προς ένα εσωτερικό κέντρο κλείνοντας τις πύλες Του, προς τον έξω κόσμο, μετατρέποντας το ορατό σε αόρατο, το υπαρκτό σε νοητό. Αυτή η σχηματική σύνθεση του Ελληνικού Πνεύματος και του Βυζαντινού στοχασμού, καθιστά ενεργό την Παράδοση. Η Παλικαριά, ως παραδοσιακή έννοια, του υποστατικού του φουστανελοφόρου Έλληνα, εκφράστηκε, από το εμπράγματο δόγμα του πολίτη-οπλίτη.

Τούτο το δόγμα, ως στάση ζωής, αιτείται μιαν αναγωγή της κοινωνικής εξέλιξης, στο υπεριστορικό νόημα της, όπου η Ιερή Παράδοση του Γένους, η Κοινότητα και το Κοινόβιο, μένουν ως ιδανικά αδιάσπαστα, οδηγώντας το Έθνος στην ιστορική του αποκατάσταση και την μερική απελευθέρωση της Πατρίδας, από το παλικάρι του ’21. Το παλικάρι που πολεμά για την Σημαία και το Σταυρό. Το παλικάρι έως τέλους διδάσκει, πως μόνον οι πολεμιστές είναι οι ευνοούμενοι της Ιστορίας.
Η Νεοελληνική σκέψη και φιλοσοφία, όπως μας παραδόθηκε, δεν μπόρεσε να συνθέσει τον Νεοελληνικό Πολιτισμό. Η εθνική της μεγαλοσύνη, η κοινοβιακή της μορφή, κοινοτική της υπόσταση, η Λαϊκή της Τέχνη και Μουσική, βιάστηκαν βάναυσα από τις εκάστοτε ηγεσίες που θέλησαν με οικτρό τρόπο, να σβήσουν το ηθικά ελεύθερο παλικάρι, για να σκεπάσουν την δική τους ενσυνείδητη σκλαβιά στον ξενόφερτο τρόπο σκέψης.
Διαβάζοντας τον Σολωμό και τον Παπαδιαμάντη, μετέχουμε στην μυθοποίηση του Νέου Ελληνισμού. Το ποιητικό τους πνεύμα, έχει μια λεπτότητα και ευπάθεια Ιωνική. Υπερευαίσθητα ευγενικό, προχωρεί από το Λόγο στο συναίσθημα και κρυφομιλάει τις νύχτες με το πεπρωμένο. Αντικρίζει τους Ιδεατούς σκοπούς της Ηθικής Αναγέννησης του Έθνους, δίδοντας μεταφυσικές αξίες στην σεμνή και ηρωική ιδιοσυγκρασία της Ιερής Παράδοσης. Τα Πνευματικά τους τεκμήρια, αποτελούν μια πράξη πολιτική. Στην φιλοσοφική τους ενδοσκόπηση, το Ιωνικό τους πνεύμα συναντά σε συμφωνία αρμονική, το πνεύμα του Καποδίστρια και του Ίωνα Δραγούμη.

Πολιτικοί άνδρες που στάθηκαν πιστοί στην Εθνική μας Παράδοση.

Ο Καποδίστριας μοιάζει με το Σολωμό. Όπως ο σηκωμός του ’21 εξυψώθηκε έως τον Εθνικό Ύμνο με την ποίηση του Σολωμού, έτσι και η Συνείδηση του Καποδίστρια εξύψωσε πολιτικά το αίτημα της Ελλάδας να γίνει κράτος. Ο Καποδίστριας μοιάζει με λογοκρατούμενο πολιτικό που ωστόσο τον διέπει μια μεταφυσική ευαισθησία. Σε κάθε του πράξη «εν Αρχή ήν ο Λόγος». Αλλά η αισθητική σκιαγραφία της πολιτικής του είναι ένα καλλιτέχνημα. Η «Ιωνική ευαισθησία» του Καποδίστρια, δεν εγκαταλείπει ποτέ τους αντικειμενικούς της τιθέμενους σκοπούς. Το αίτημα του να
γίνει η Ελλάδα κράτος.
Πολλές φορές, με «Δωρική δυναμική» στην πολιτική του, παρεξηγείτε από τον Γκαίτε, ο οποίος σε γράμμα του προς τον Έκερμαν, τον κατηγορεί για «πολιτική του σπαθιού». Η συμμετρία και η λογική της είναι η έκφραση της γνήσιας Ελληνικότητός του.

Η Νεοελληνική του σκέψη εφάπτεται με την ψυχή του παλικαριού του ’21. Με λεβεντιά, προσπαθεί να οργανώσει το χάος. Δίδει μάχες αδυσώπητες. Πολεμά αδίστακτα. Όλα στην υπηρεσία της Ιδέας.
Το παλικάρι και ο Καποδίστριας είναι συνώνυμα στοιχεία. Είναι ήδη οι Ηθικοί Ήρωες του Λαού, ο οποίος πολεμά από ανάγκη για την ελευθερία του, οραματιζόμενος την επερχόμενη, δημιουργία του Ελληνικού κράτους.
Η διακυβέρνηση του Καποδίστρια, αποτελεί την «πεφωτισμένη Δεσποτεία του» στα Νεοελληνικά πράγματα, όπου «Εν αρχή ήν το Κράτος». Το κράτος της έλλογης νομοτέλειας της Δημοκρατίας, που σημαίνει για την συνείδηση του Καποδίστρια, τον αγώνα της φουστανέλας για τον Σταυρό.
Ο Καποδίστριας θα γεννήσει τον Ίωνα Δραγούμη. Βιώνοντας την Πλατωνική ιδέα του δικαίου, ζητεί την αντικειμενικότητα, χωρίς κανένα ταξικό δεσμό. Ελεύθερος ηθικά, προσδιορίζει το καθολικό Δέον, το οποίο γίνεται πράξη δυναμική και αίτημα, για την ανασύσταση του Νεοελληνικού κράτους, το οποίο στερήθηκε τον Καποδίστρια με το δράμα της δολοφονίας του. Ο Ίωνας, πρεσβεύει το αίτημα για την αξιότερη δυνατή πλήρωση του κράτους, στην προσπάθεια ανασύστασής του, με στοιχεία της Ιερής Παράδοσης. Στο όραμά του, ζητά με αγωνία, το κράτος στην υπηρεσία του Έθνους. Να ελευθερώσει ηθικά το Γένος.

Όπως ο Καποδίστριας μοιάζει με τον Σολωμό, έτσι και ο Ίωνας, στην προσπάθεια του, να «ποιήσει το Νεοελληνικό Δέον» δημιουργεί τον Παύλο Μελά, ο οποίος αποτελεί την προσωποποίηση του. Ο Πρωτομάρτυρας του Μακεδονικού Αγώνα, θα δημιουργήσει τον δικό του Εθνικό Ύμνο, ο οποίος, ως ιδανικό πλέον, θα γίνει τραγούδι, λαϊκή ζωγραφική, το φλάμπουρο του Βάλτου των Γιαννιτσών.
Η μαχητικότητα του Δραγούμη, θα προσδιορίσει, κατά βάση, την πορεία της δημιουργίας του υποστατικού, του Νεοελληνικού κράτους. Οπλισμένη η σκέψη του Δραγούμη, με την ευαισθησία, της «Πεφωτισμένης Δεσποτείας» του Καποδίστρια, θα εμπνεύσει την Ακριτική Ελλάδα στον αγώνα Της. Έναν αγώνα, πολύμορφο και πολυμέτωπο. Δημιουργεί τον Ιωάννη Καραβίτη, τον Μακρυγιάννη του Μακεδονικού Αγώνα. Ο ανθρωπιστικός του σοσιαλισμός θα δώσει πνοή τούτη την αγωνιστική ώρα της Ελλάδος, στους Ακρίτες Μαχητές, οι οποίοι, ερωτευμένοι με το θάνατο, θα εξυψώσουν το Ιδανικό και θα τιμήσουν το παλικάρι του ’21.
Ο Δραγούμης στην απαρέγκλιτη πορεία του, πάνω στην οδό που χάραξε ο Καποδίστριας, θα βαδίσει τον Γολγοθά του δράματος. Θα δολοφονηθεί.
Το δράμα του Δραγούμη αποτελεί την εξαίρεση. Η εξαίρεση του Δραγούμη είναι ότι, βαθύτατα Ελληνικός, αντιτίθεται με την Εξουσία. Αυτήν κατακεραυνώνει με οργή. Απ’ αυτήν περιορίζεται στον ένθεο χώρο της αβάστακτης μοναξιάς του. Η μοναξιά του Δραγούμη είναι εξαίρεση. Βρίσκεται μόνος με την σκέψη του. Θέτει ως αποστολή του, την καθολική μετεκένωση του Ελληνοκεντρισμού του, στο Νεοελληνικό πνεύμα της εποχής του.

Ο δρόμος του φλεγόμενος. Διαβαίνοντας τον κινδυνεύει ή να καεί από αυτές, ή να καεί από τις ίδιες τις ιδέες του. Έτσι λοιπόν κάηκε Εκείνος, γιατί ήταν μοναδικός ως εκπρόσωπος της αλήθειας. Ως πρότυπο της αλήθειας. Μισήθηκε απερίγραπτα από τους «πολλούς» με τον τρόπο που μόνο η ανευθυνότητα ξέρει να μισεί τις διαλεχτές φύσεις του Πνεύματος.
Η μοίρα του «προδρομική», εμπνέει με την καθολικότητα της εξαίρεσης της, η οποία γίνεται μεταδοτή στους άλλους, ως σύμβολο. Συγκριτικός συμβολισμός η εξαίρεση του Δραγούμη, μας οδηγεί σε συνειδητό διάλογο με τον εαυτό μας. Το μέτρο της γνησιότητας του Δραγούμη είναι και πάλι η εξαίρεσή του, η οποία δίνει υπόσταση στην Νεοελληνική ιστορικότητα.
Έπρεπε να πεθάνει συμβολικά. Κι έπρεπε να δολοφονηθεί. Τον σκότωσε η ίδια η Εξουσία· όχι οι άσπονδοι πολιτικοί του αντίπαλοι. Έτσι λοιπόν η «Δραγούμιος Θεωρία» αναγάγετε στη σφαίρα του Μύθου.

Η «προδρομική» του εξαίρεση, ματώθηκε από την ρεαλιστική αλήθεια της ζωής.
Ιστορικός αντίποδας του Ίωνα, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος είναι ο πρώτος αστός πολιτικός. Εισάγει την Γαλλική έννοια της Δημοκρατίας, με πολιτικό του έμβλημα τον φιλελευθερισμό. Θεώρησε πως η ταχεία αναγέννηση του Νεοελληνικού εθνισμού, αποτελεί, την αυλαία της διεθνούς διπλωματίας, στο μονόπρακτο δράμα του Ελληνισμού.
Οι δύο αυτές φυσιογνωμίες, Ι. Δραγούμης και Ε. Βενιζέλος, καλύπτουν όλο το φάσμα της πολιτικής ζωής, της εποχής τους. Ισχυρές προσωπικότητες, και οι δύο, ο πρώτος με την ηθική του· ο δεύτερος με την διπλωματία του· οικοδομούν τις αποχρώσεις των δύο ισχυρών κομμάτων, οι οποίες στην ανηλεή σύγκρουσή τους, θα οδηγήσουν τελικά στον Εθνικό διχασμό. Το «πολιτικό γίγνεσθαι» των πράξεων τους, έδειχνε ότι μπορούσαν να γίνουν «Σταυρωτές» ή «Σταυρούμενοι». Κι όμως ήταν από την ίδια «Μάνα»…!

Οι απόλυτες φύσεις μετριούνται μόνον με το Θεό εισβάλλοντας στην Ιστορία. Όταν η Ιστορία, τους αντιστέκεται και δεν μπορούν μήτε τον Θεό να σταυρώσουν, καίγουν την ύπαρξή τους, ή κρεμούν τους συγχρόνους τους. Η εκτόνωση της υπερβολικής δυναμικής τους σε λανθάνουσα οδό. Ο Βενιζέλος το έκανε από πολιτικό ρεαλισμό· ο Δραγούμης από πολιτική ηθική ανεξαρτησία. Ο εθνικιστής Δραγούμης, φθάνει κοινωνικά τα όρια του Σοσιαλισμού.
Ενώ ο Βενιζέλος, στηρίζει την ολοκλήρωση των οραμάτων του, σε διεθνής συγκυρίες, όπου υποβόσκουν ξένα συμφέροντα, τα οποία προσπαθεί να πρακτορεύσει Ελληνικά. Ο Βενιζέλος πρεσβεύει και προωθεί την δημιουργία της εκβιομηχάνισης της χώρας, πιστεύοντας ότι η εδραίωση του αστικού μοντέλου της Ελληνικής κοινωνίας θα οδηγήσει στην Στρατιά της Μικράς Ασίας στα Πεπρωμένα της Ελευθερίας του Έθνους.

Ο Δραγούμης, οραματίζεται το ισχυρό κράτος που ταυτίζεται με το Έθνος και ασκεί προς τα έσω έντονη αναγεννητική πολιτική. Θεωρεί πως ακόμη ηθικά η Ελλάς δεν μπορεί να κρατήσει αυτά που ο Βενιζέλος οραματίζεται. Όπου υπάρχει ο ανδρισμός δεν χωράει καμία ιλαρότητα· μόνον τα ευθύγραμμα βόλια του μίσους. Στην ερημιά της Κορσικής ο Δραγούμης, συνυπάρχει με τον Μεταξά και τον Γούναρη. Ο πρώτος προσπαθεί να διδαχθεί από αυτόν ενώ ο δεύτερος χωρίζεται από αυτόν με χαοτικό τρόπο. Ο Βενιζέλος χωρίζεται από τον Γούναρη. Βενιζελισμός και Αντιβενιζελισμός· εξελεγκτική πορεία θανάτου. Οι δύο άσπονδοι εχθροί είναι όμοιοι. Είναι Ευρωπαίοι.
Ο Δραγούμης χωρίζεται, και από τους δυο με την ίδια χαοτική απόσταση. Ο Ίωνας είναι βιωματικά Ελληνοκεντρικός, εκ προοιμίου δεν μπορεί να συνυπάρξει μαζί τους. Ο αστισμός του Βενιζέλου και ο Σοσιαλισμός του Γούναρη είναι τα σημεία της αντιμαχίας τους, η οποία στο απόγειό της θα μεταφέρει την σύγκρουσή της, στα υψίπεδα της Μικρά Ασίας … θα ηττηθεί κατά κράτος, στην κοιλάδα του Αλή Βεράν, στις στάχτες της Σμύρνης. Γούναρης και Βενιζέλος, γεννιούνται μέσα στις αντιθέσεις της Αστικής Κοινωνίας.

Ο Δραγούμης πιστός στην Ιερή Εθνική Παράδοση, δεν ζει απλώς την οριζόντια έκφραση του Κοινοτικού Ελληνισμού, αλλά υψώνεται κάθετα στο ιδεώδες του Κοινοβίου, απηχώντας την Ιδέα της ισχυρής ενότητας το Ελληνισμού. Η εμπράγματη δικαιοσύνη του, πέρα από την πράξη αποτελεί έξαρση. Αυτή η πράξη στερεώνει την έννοια της κοινωνικής Δικαιοσύνης, που είναι ο Λόγος της Πολιτείας, γι’ αυτό και το κοινόβιο πέρα από την μυστική και μεταφυσική του υπόσταση, μας συνδέει με το Βυζάντιο και την Ελλάδα της Τουρκοκρατίας.
Από κοινωνιολογική άποψη, είναι ο δυναμικός κοινωνικός σχηματισμός που πραγματοποιεί το Μεσαιωνικό Δέον του Ελληνισμού και προσδίδει, διαχρονικά στην ζωή των πολιτικών όντων του Ελληνισμού, την αξιότερη δυνατή πλήρωση του Θείου Νόμου και των φιλότιμων ευαγγελικών νοημάτων του.
Ο Δραγούμης, με τις «κάθετες εξάρσεις» του και τις «οριζόντιες εκφράσεις» του, προσδίδει στον αιώνιο κοινωνικό σχηματισμό, τον συμβολισμό του Σταυρού. Στην τομή των δύο συνισταμένων, στέκεται ο ίδιος άτεγκτα Ελληνικός, ως κέντρο ιστορικής αναφοράς, του μαρτυρίου του, του δράματός του, το οποίο μας υποχρεώνει έστω και σε διανοητική μίμηση του.
Γι’ αυτό ο Δραγούμης αποτελεί την εξαίρεση. Η συνείδηση του πάλλεται μεταξύ της έννοιας της Πολιτικής Ελευθερίας και της Ιερής Παράδοσης. Ο συγκεντρωτισμός Του είναι προοδευτικός. Στις καταθέσεις των σκέψεών του, στα συγγράμματά του, διατυπώνεται η ιστορική του αυτοσυνειδησία, το δέος του προς την δημιουργία της Πλατωνικής κοινωνίας.
Ο υπερατομικός χαρακτήρας αυταξιών σκοπών του, για το Έθνος. Γνήσιος εκφραστής του κοινοτικού κοινοβιοτισμού, ο οποίος εκφράζεται δια της αυτοταπεινώσεως ενώπιον του Θεού και της σχέσεως των αδελφοποιτών Πιστών της Κοινότητας προς την μεταξύ τους υπερατομική σχέση.

Ο Δραγούμης, θεώρησε ορθά, πως το πρώτιστο καθήκον του Δυτικού φιλελευθερισμού, είναι ο ατομικισμός· ο οποίος αναγάγει σε θείο Νόμο την ατομική ιδιοκτησία, την ιδιοτέλεια, η οποία βαδίζει τη Λεωφόρο της Δημοκρατίας, δημιουργώντας μια μεγαλοαστική κοινωνία. Η σκέψη του Δραγούμη, δηλώνει το Κοινοβιακό Πνεύμα της Ορθοδοξίας – έστω και ασυνείδητα – το οποίο βιώνεται επέκεινα της σχέσεως των πραγμάτων προς τον άνθρωπο, στην ιδανική σφαίρα του Απόλυτου, όπου η σχέση με το Θείο διακαθορίζει την ηθικά διανεμητική ισότητα των Πιστών ενώπιον του
Πατρός και του Έθνους.
Ο Δραγούμης, τείνει να προσδώσει κοινοβιακή έννοια στον Ελληνικό Σοσιαλισμό του. Είναι συνετός και συνεπής στις σκέψεις του, γιατί γνωρίζει να βαδίζει απαράκλητα την Ιερά Οδό της Παράδοσης του Γένους.
Ο Δραγούμης θα συνθέσει Παράδοση και Κοινωνικό Παρόν, θέτοντας την ανάγκη ως Ελευθερία, και την Ελευθερία ως αναγκαιότητα. Έτσι ο Λόγος του, είναι βαθύτατα Εθνικός και Πατριωτικός. Η έως τα βάθη της Ελληνική ψυχή του, την τελευταία στιγμή της προσωπικής της ολοκλήρωσης, αγκάλιασε κοινωνικά την Σοσιαλδημοκρατία για να διδάξει την μεταποίηση του αστικού κοινωνικού σχήματος, σε κοινοτική Πλατωνική συνείδηση.
Να υποτάξει ένα Ευρωπαϊκό σχήμα, στην Κοινοβιακή Παράδοση του Γένους, έτσι που να το μεταλλάξει, να το συνθλίψει, να το αφομοιώσει, κάτω από τον όγκο της βαθιάς ηθικής Συνειδήσεως του Γένους αυτού, που με την δύναμή Του, πολλούς αιώνες πριν, ζούσε κάτω από την δικαιότερη μορφή της κοινωνίας που διαχρονικά δημιουργούσε. Το κοινόβιο.
Γι’ αυτό και πάλι ο Δραγούμης αποτελεί την εξαίρεση. Αλλά η μάζα, ο όγκος δεν καταλαβαίνει την «Δραγουμική Εξαίρεση», η εξουσία την καταδιώκει. Έτσι τουφεκίστηκε ο Δραγούμης από την εξουσία. Τον σκότωσε η ατιμωτική κοσμοπολίτικη διάθεσή της, στην προσπάθειά της, να εξευρωπαΐσει την Παράδοση του Γένους μας, με στοιχεία ξένα και ανομοιογενή προς την φύση της. Ο Δραγούμης έπεσε για την Ιδέα, την ώρα που το αίτημα του Λαού για ηθική ενδυνάμωση έπαιρνε εκρηκτικό χαρακτήρα. Αυτή η ώρα θα προβάλλει πάντοτε μαζί Του.

Οι άλλοι, οι πολλοί, δεν τον νιώθουν. Υποστατικός όπως είναι, υψώνει τα τείχη του Μύθου και πολεμά. Πολεμά χωρίς ανάπαυλα, γυρίζει την Ελλάδα αδιάκοπα, κλαίει στους τάφους της Ασίας, ατενίζει την Βασιλεύουσα. Γίνεται ποίηση, θρύλος και θούριος. Η αγωνία της Μορφής του, φαίνεται στην ερωτική ζωή του. Την βιώνει και αυτήν πλατωνικά. Η εξαίρεση Του, γίνεται βούληση για ενότητα. Η βούληση Του σταθμός επικοινωνίας όλων των Ελλήνων που ζητούν να εξασφαλίσουν την δυνατότητα ενός ριζικού ελευθερώματος με την επιστροφή στις γνήσιες πηγές της Εθνικής
ζωής μας. Στο παλικάρι του Καποδίστρια, η δολοφονία του Δραγούμη … «Ιωνικοί» και οι δύο στην ποιητική πολιτική ευγένειά τους, προσπαθούν με «Δωρικό» τρόπο την ανάταση του Γένους.

Ο Iδανισμός του Δραγούμη μετατρέπετε σε οδύνη μετά την δολοφονία Του. Ο Δραγούμης τουφεκίστηκε, γιατί ο πολιτικός ρεαλισμός της πρακτορεύσεως μεγάλων διεθνών συμφερόντων, υπήρξε ισχυρότερος της αυτοδύναμου και ρομαντικής αιτήσεως της Λεβεντογεννημένης Γενεάς των ολίγων, για ηθική προετοιμασία για την ανάληψη των όπλων της Νίκης και του Λάβαρου του Λυτρωμού. Η εξαίρεση του Δραγούμη στο δράμα της μυθικής μορφής Του, θα παραμείνει ως διαχρονικό και πάγιο αίτημα, των ολίγων συνοδοιπόρων Του, στην προσπάθεια για την δημιουργία του Ιδεατού Νεοελληνικού Πολιτισμού.
Η Σάλπιγγα του Ίωνα θα σαλπίζει για πάντα την Σύναξη της Νέας Γενιάς του Ελληνισμού στα τείχη της Πόλεως των Ηρώων, στο δράμα της Δόξας των ολίγων τυφεκισθέντων αγωνιστών του Ελληνικού Μύθου.

Ο. Φ.